Lý Trí Và Tình Cảm

Khi mọi người ngồi vào bàn ăn sáng ngày kế, bà Jennings nói:

Nếu thời tiết ấm áp như thế này kéo dài thêm, Ngài John chỉ thích đi săn chứ không muốn rời Barton Park tuần tới. Kể cũng buồn cho các tay súng săn phải mất một ngày vận động ngoài trời. Tội nghiệp! Tôi luôn thương cảm họ, vì họ xem chuyện săn bắn là vô cùng hệ trọng.

Marianne bước đến cửa sổ để xem xét thời tiết rồi thốt lên:

Đúng thế. Tôi đã không nghĩ ra điều này. Thời tiết như thế sẽ lôi cuốn nhiều người có tinh thần thể thao đi ra ngoài thiên nhiên.

Đây là hồi ức may mắn, vực dậy tinh thần cô khi cô ngồi xuống bàn ăn sáng với gương mặt hạnh phúc. Cô tiếp:

Thời tiết thật là dễ thương cho họ. Họ sẽ vui thích lắm! Nhưng (qua một ít âu lo trở lại) không thể kéo dài. Vào mùa này trong năm và sau một đợt mưa như thế, chắc chắn chúng ta không còn thưởng thức được gì thêm. Chẳng bao lâu sẽ có sương giá, có thể khá nặng. Có lẽ trong một, hai ngày; thời tiết thật ấm như thế này không thể kéo dài lâu – không đâu, có lẽ đêm nay sẽ có băng giá.

Không muốn bà Jennings nhận ra ý nghĩ của em gái như mình, Elinor nói:

Dù sao đi nữa, chắc chắn Ngài John và Phu nhân Middleton sẽ đến thành phố cuối tuần tới.

Đúng, chị yêu, em chắc thế. Mary luôn luôn muốn theo ý mình.

Elinor thầm nghĩ: “Bây giờ con nhỏ sẽ gửi thư đến Combe qua đường phát nhanh.”

Như nếu cô em có thật sự viết, cô kín đáo viết và gửi đi lá thư, thoát khỏi sự dòm ngó của người chị để xác định sự thật. Bất luận sự thật có là thế nào và tuy Elinor không hẳn yên tâm, khi thấy Marianne phấn chấn tinh thần cô không lo lắng lắm. Và Marianne đúng là lên tinh thần: vui vì tiết trời ấm cúng, và còn vui hơn khi trông chờ băng giá.

Buổi sáng trôi qua trong việc để lại danh thiếp ở nhà những người quen biết của bà Jennings để thông báo là bà đã về thành phố. Marianne luôn bận rộn nhìn hướng gió, quan sát những biến dạng trên bầu trời và vọng tưởng có thay đổi trong không khí.

Chị Elinor, chị có thấy sáng nay trời lạnh hơn trước không? Dường như em thấy có khác biệt rõ rệt. Em khó giữ hai bàn tay cho ấm ngay cả khi mang găng. Em nghĩ hôm qua không lạnh như thế. Có vẻ như trời bớt mây mù, mặt trời sẽ ló dạng trong phút chốc, và chúng ta sẽ có một buổi chiều quang đãng.

Elinor vừa bị phân tâm vừa khổ sở; nhưng Marianne vẫn dai dẳng, và thấy, mỗi buổi tối qua ánh sáng lửa lò sưởi và mỗi buổi sáng qua sắc màu của khung trời, vài dấu hiệu của đợt băng giá đang đến gần.

Hai cô nhà Daswood không có lý do quan trọng hơn để than phiền về lối sống của bà Jennings và những người quen biết của bà, so với thái độ của bà lúc nào cũng tử tế với hai cô. Mọi sắp xếp của gia đình đều tạo thoải mái. Ngoại trừ vài người bạn cũ ở thành phố mà Phu nhân Middleton rất tiếc không thể khất, bà không đi thăm viếng ai nếu thấy việc giới thiệu có thể khiến hai cô gái trẻ bối rối. Được nhẹ nhàng vì ở trong hoàn cảnh dễ chịu hơn là cô e ngại lúc đầu, Elinor đáp ứng với ý muốn được vui vẻ trong những lần họp mặt buổi tối ở nhà hoặc đi ra ngoài, chỉ để chơi bài, nhưng cô không thích thú gì.

Đại tá Brandon luôn được mời, đến gần như hàng ngày, thăm hỏi Marianne và trò chuyện với Elinor. Elinor thấy vui được trò chuyện với ông hơn là những chuyện khác xảy ra hàng ngày, nhưng cùng lúc âu lo thấy ông vẫn giữ tình cảm dành cho em gái cô. Cô e rằng tình cảm này càng sâu đậm hơn. Cô đau lòng thấy ông tha thiết với Marianne, và tinh thần ông chắc chắn xuống thấp hơn là khi ở Barton.

-o0o-

Khoảng một tuần sau khi họ đến thành phố, mọi người được biết chắc chắn Willoughby sẽ đến. Danh thiếp của anh nằm trên mặt bàn khi họ đi chơi trở về.

Marianne thốt lên:

Trời ơi! Anh ấy đến đây khi chúng ta đi vắng.

Vui mừng vì được biết anh đang ở thành phố, Elinor nói:

Em cứ tin đi, anh ấy sẽ đến lần nữa ngày mai.

Nhưng Marianne dường như không nghe rõ lời cô. Khi bà Jennings đi vào, cô lẩn tránh với tấm danh thiếp quý giá.

Sự kiện này vực dậy tinh thần Elinor và phục hồi tinh thần cô em, và trên tất cả, là nét sống động lúc trước. Từ lúc này, đầu óc cô em không bao giờ tĩnh lặng; mỗi giờ trong ngày cô trông chờ được gặp lại anh, cô không còn tâm tư làm việc gì khác. Cô nhất quyết muốn ở nhà vào sáng hôm sau, khi mọi người đi vắng.

Ý nghĩ của Elinor luôn hướng về những gì sắp xảy ra ở Phố Berkeley° trong khi họ vắng mặt; nhưng khi họ trở về, chỉ cần nhìn thoáng qua em gái, cô biết ngay là Willoughby đã không đến lần thứ hai. Lúc này gia nhân mang vào một phong thư đặt trên bàn.

Marianne vội vã bước đến:



Của tôi!

Không, thưa cô, của bà chủ tôi.

Nhưng Marianne không tin, cầm phong thư lên:

Đúng là của bà Jennings. Thật là tức!

Elinor không còn giữ được im lặng:

Thế thì em đang trông đợi một lá thư phải không?

Vâng, chút ít thôi – không mong lắm.

Sau một ít ngập ngừng, cô chị nói:

Marianne, em không cởi mở với chị.

Không, chị Elinor, lời trách móc này lại là do chị nói ra thế sao? Chính chị không cởi mở với ai cả!

Elinor nhắc lại với chút hoang mang:

Chị! Marianne, thật ra chị không có gì để kể.

Marianne có phần phấn khích:

Em cũng thế, hoàn cảnh của chúng ta giống nhau. Chúng ta đều không có gì để kể: chị, do chị không muốn truyền đạt, và em, do em không giấu diếm gì.

Buồn vì lời kết án ngược lại mà cô không thể gạt bỏ, trong tình cảnh này Elinor không biết làm thế nào thúc ép Marianne được cởi mở hơn.

Bà Jennings đi đến, đọc lá thư được mang đến cho bà. Đây là thư của Phu nhân Middleton, báo tin đêm trước họ đã đến Phố Conduit, mời bà cùng các cô em họ đến. Vì Ngài John bận việc và bà bị cảm, họ không thể đến thăm Phố Berkeley. Họ nhận lời; nhưng khi gần đến giờ hẹn Elinor phải khó khăn mới thuyết phục được Marianne chấp thuận cùng đi, vì cả hai chị em phải giữ phép xã giao với bà Jennings mà tháp tùng bà trong chuyến thăm viếng như thế này. Tuy nhiên, vì chưa được gặp Willoughby, cô em không còn lòng dạ nào mà đi ra ngoài kẻo anh lại đến trong khi cô vắng mặt.

-o0o-

Khi buổi tối đã qua đi, Elinor thấy tính khí ấy không hề thay đổi bởi sự chuyển dịch nơi cư ngụ, vì tuy mới vừa đến thành phố, Ngài John đã xoay sở mời được hơn hai mươi người trẻ, và tổ chức khiêu vũ để tiếp đãi họ. Tuy nhiên, Phu nhân Middleton không tán đồng cách thức này. Ở vùng thôn dã, một buổi khiêu vũ không chuẩn bị trước là điều được chấp nhận; nhưng ở London nơi mà tiếng tăm về thanh lịch quan trọng hơn và khó gầy dựng hơn, nếu để lan truyền tin tức là Phu nhân Middleton đã tổ chức khiêu vũ cho tám hoặc chín cặp, chỉ với hai cây đàn vĩ cầm và bữa ăn nhẹ bày biện sơ sài, thì rủi ro thị phi sẽ quá lớn chỉ để nuông chiều vài cô gái trẻ.

Hai vợ chồng Palmer cũng có mặt. Vì muốn tránh ra vẻ bận tâm đến bà mẹ vợ, anh không bao giờ đến gần bà, nên khi bước vào họ không được anh chào đón đúng phép, dù họ chưa gặp lại anh từ lúc đến thành phố. Anh chỉ nhìn thoáng qua hai cô, ra vẻ như không biết họ là ai, và chỉ đứng ở cuối gian phòng gật đầu chào bà Jennings. Marianne đảo mắt một lượt quanh phòng khi vừa bước vào; thế là đủ – anh ấy không đến đây. Rồi cô ngồi xuống, không màng gì đến việc hòa đồng vui vẻ với người khác.

Sau khi họ đã tụ tập được khoảng một giờ, anh Palmer ung dung bước đến hai cô nhà Daswood để bày tỏ ngạc nhiên gặp lại họ trong thành phố, mặc dù Đại tá Brandon trước đây đã được báo tin ở nhà anh là hai cô sắp đến, và chính anh đã nói gì đấy rất khôi hài về việc này. Anh nói:

Tôi nghĩ hai cô đang ở Devonshire.

Elinor đáp:

Thật à?

Khi nào hai cô trở về?

Tôi không biết.

Thế là chấm dứt cuộc chuyện trò.

Chưa bao giờ trong đời Marianne chán nản khiêu vũ như thế, chưa bao giờ mệt mỏi như thế. Cô than vãn về điều này khi họ trở về Phố Berkeley.



Này, này, chúng tôi biết nguyên cớ rất rõ; nếu có một người vô danh nào đó hiện diện, cô sẽ không mệt tý gì; và nói thật, anh ấy không phải phép chút nào khi được mời mà vẫn không đến gặp cô.

Marianne thốt lên:

Được mời!

Con gái của tôi bảo tôi thế, vì sáng nay dường như Ngài John đã gặp anh ở đâu đấy trên phố.

Marianne không nói gì thêm, nhưng lộ vẻ thương tổn nặng nề. Nôn nóng muốn làm việc gì đấy trong tình cảnh này để giúp em gái, sáng hôm sau Elinor quyết định biên thư cho bà mẹ và hy vọng giúp bà nhìn ra vấn đề mà quan ngại cho sức khỏe của Marianne, để chính bà hỏi han về sự việc thay vì lần lữa mãi. Ý định về biện pháp này càng cả quyết hơn khi sau bữa ăn sáng ngày sau, cô nhận ra Marianne lại biên thư cho Willoughby, vì cô không thể nghĩ em gái viết cho ai khác.

Vào giữa ngày, bà Jennings phải đi lo công việc, và cô bắt đầu viết lá thư trong khi Marianne quá bồn chồn không thể làm việc gì, quá lo lắng không thể chuyện trò, chỉ đi từ cửa sổ này qua cửa sổ khác, hoặc ngồi bên lò sưởi trong suy tưởng u uẩn. Elinor rất tha thiết trong cái lời khuyên cho bà mẹ, kể lại mọi chuyện đã xảy ra, những hồ nghi của cô về tính chung thủy của Willoughby, và theo mọi cách của bổn phận và tình thương, cô thúc dục bà đòi hỏi Marianne cho biết tình hình thật sự của em gái liên quan với anh.

Khi cô chưa kịp chấm dứt lá thư, một tiếng gõ cửa báo hiệu có khách, và gia nhân báo tin Đại tá Brandon đến. Marianne đã nhìn thấy ông qua cửa sổ, và đi ra khỏi căn phòng trước khi ông vào, vì cô chán ghét gặp gỡ bất cứ ai.

Ông trông nghiêm trọng hơn ngày thường, và mặc dù biểu lộ hài lòng thấy chỉ có một mình cô Daswood, như thể ông có chuyện đặc biệt muốn nói với cô, ông ngồi một hồi mà không nói lời nào. Tin rằng ông muốn nói chuyện liên quan đến em gái mình, Elinor kiên nhẫn chờ ông mở lời. Đây không phải là lần đầu tiên cô có cùng cảm nghĩ; vì đã hơn một lần, bắt đầu qua câu nhận xét “Hôm nay em cô trông không được khỏe”, hoặc “Em cô dường như xuống tinh thần”, ông đi đến chủ đề hoặc để báo tin, hoặc để hỏi han chi tiết gì đấy về em gái cô.

Sau vài phút im lặng, qua giọng xao xuyến ông hỏi bao giờ ông được chúc mừng cô về việc cô có em rể? Elinor đã không chuẩn bị cho câu hỏi như thế, và không sẵn có câu trả lời, nên đành phải dùng thủ thuật đơn giản và thông thường bằng cách hỏi ông có ý gì?

Ông gượng gạo mỉm cười khi trả lời:

Việc em gái cô hẹn ước với anh Willoughby thì nhiều người đã biết.

Elinor đáp trả:

Không phải nhiều người đã biết, vì chính gia đình nó không biết.

Ông tỏ vẻ ngạc nhiên:

Xin cô thứ lỗi, tôi e câu hỏi của tôi không được phải phép, nhưng tôi không nghĩ ra là đã có ý định giữ bí mật, vì hai người công khai trao đổi thư từ qua lại, và nhiều người đã bàn tán về hôn lễ của họ.

Làm thế nào được? Ông đã nghe tin này qua ai?

Qua nhiều người – vài người cô không hề quen biết, những người khác cô quen thân nhất – bà Jennings, cô Palmer, và gia đình Middleton. Nhưng tôi có thể vẫn không tin – vì có lẽ khi con tim không muốn tin, nó sẽ luôn tìm thấy điều gì đấy để mà hồ nghi – nếu khi ông gia nhân đón tôi vào hôm nay, tôi không tình cờ nhìn thấy một phong thư trên tay ông này, để gửi anh Willoughby với nét chữ của em gái cô.

Tôi đến để hỏi thăm, nhưng tôi đã tin đấy là sự thật trước khi đặt câu hỏi. Có phải mọi việc đã được thu xếp xong xuôi rồi chăng? Có lẽ nào…? Nhưng tôi không có quyền, và tôi không thể có cơ may để nguyện ước được thành.

“Cô Daswood, xin cô thứ lỗi. Tôi tin mình đã sai trái khi nói quá nhiều, nhưng tôi không biết phải làm gì, và tôi tin vào tính cẩn trọng của cô. Cứ cho tôi biết rằng mọi việc đã được quyết định, rằng mọi nỗ lực… rằng giờ chỉ là chôn kín, nếu chôn kín được.”

Các lời này khiến Elinor thật cảm động, vì cô hiểu đây là lời ông trực tiếp bày tỏ tình yêu của ông dành cho em gái mình. Nhất thời cô không thể nói được gì, và ngay cả khi cô lấy lại tinh thần, cô phân vân một lúc để nghĩ cần trả lời như thế nào cho hợp cách. Cô biết rất ít về tình cảnh thật sự giữa Willoughby và em gái cô, đến nỗi nếu gượng gạo giải thích, cô chỉ có thể nói càng ít càng tốt. Nhưng vì cô tin rằng tình cảm của Marianne dành cho Willoughby không cho Đại tá Brandon hy vọng nào, bất luận diễn tiến của tình cảm này như thế nào, và cùng lúc cô không muốn tư cách của mình bị trách móc, sau chút ít suy xét cô nghĩ nên cẩn trọng và tử tế để nói nhiều hơn là cô thật sự biết hoặc tin. Vì thế, cô nhìn nhận rằng mặc dù họ không hề thổ lộ gì với cô về tình cảm giữa hai người, cô không hồ nghi việc hai người yêu nhau, và không ngạc nhiên khi nghe chuyện thư từ qua lại.

Ông im lặng lắng nghe cô, và khi cô dứt lời, đứng dậy, nói qua giọng đầy xúc động:

Về phần em gái cô, tôi xin chúc mọi hạnh phúc có thể tưởng tượng được; còn về phần Willougbhy, tôi mong anh cố tỏ ra xứng đáng với cô ấy.

Rồi ông từ giã ra về.

Elinor không được thoải mái về cuộc trao đổi này để giảm nhẹ mối ưu tư trong tâm tưởng của cô về các khía cạnh khác. Ngược lại, cô vẫn vương vấn cảm nghĩ u uẩn về tình cảnh bất hạnh của Đại tá Brandon, và cô không thể ngay cả ước muốn xóa đi bất hạnh này trong khi cô đang bồn chồn trông đợi sự kiện xác nhận là ông bất hạnh.

Chú thích:

° Phố Berkeley: chỉ gia cư của bà Jennings