Ngôi Nhà Nhỏ Trên Thảo Nguyên

Bây giờ bữa điểm tâm dứt trước lúc bình minh và mặt trời đang vươn lên phía bên kia đồng cỏ còn đẫm sương khi Almanzo dẫn cặp ngựa ra khỏi khu nhà kho.

Cậu phải leo lên một cái thùng để nhấc bộ vòng nặng nề đặt lên vai lũ ngựa và choàng dây cương qua vai chúng, nhưng cậu biết cách điều khiển chúng. Cậu đã học được từ khi còn nhỏ. Ba không cho cậu sờ tới lũ ngựa non hoặc ngựa trẻ kéo xe lanh lẹ, nhưng bây giờ cậu đã đủ lớn để làm việc ngoài đồng và cậu có thể điều khiển cặp ngựa cày già ngoan ngoãn Bess và Beauty.

Chúng là những con ngựa cái khôn ngoan và điềm đạm. Khi chúng hướng về bãi cỏ, chúng không hí lên và lồng chạy như lũ ngựa con. Chúng chỉ nhìn quanh, nằm xuống, lăn mình một vài vòng rồi gặm cỏ. Khi được đóng yên, chúng bước đi trầm tĩnh, nối theo nhau qua ngưỡng cửa nhà kho, hít thở không khí mùa xuân rồi kiên nhẫn chờ buộc các dây kéo. Chúng đều già hơn Almanzo vì cậu chỉ sắp được mười tuổi.

Chúng biết cách kéo cày mà không đạp lên cây bắp hoặc khiến các luống cày vặn vẹo. Chúng biết cách bừa và quay lui ở cuối đồng. Almanzo còn thích điều khiển chúng hơn nếu chúng không biết nhiều như thế.

Cậu cột chúng vào chiếc bừa. Đồng được cày vào mùa thu trước và được rải phân, bây giờ cần bừa cho đất tơi cục.

Bess và Beauty bước đi thoải mái, không quá nhanh mà chỉ vừa đủ nhanh để bừa tốt. Chúng thích làm việc vào mùa xuân sau một mùa đông dài đứng chôn chân trong các ngăn chuồng. Chúng bừa tới lui khắp đồng trong lúc Almanzo nắm dây cương đi theo sau chiếc bừa. Cuối mỗi hàng, cậu quay cặp ngựa lại và đặt chiếc bừa sao cho răng bừa chỉ hơi chồm qua hàng bừa trước. Rồi cậu sẽ đập sợi dây cương vào mông lũ ngựa và hô:

- Bước tới!

Và, chúng lại bước tới.

Những đứa trẻ khác khắp vùng quê cũng đang bừa để làm xốp tơi đất dưới nắng. Xa xa về phía bắc, dòng sông St.Lawrence như một đường kẻ bạc ở chân trời. Những lùm cây thành những đám mây màu xanh lục nhẹ nhàng. Từng bầy chim tung tăng ca hát trên những vách đá trong lúc lũ sóc nhảy nhót nô đùa. Almanzo vừa bước tới, vừa huýt gió sau cặp ngựa.

Khi bừa đứt một đường ngang hết cánh đồng, cậu bừa tiếp một đường khác. Hàng răng như răng lược sắc nhọn của chiếc bừa xới rồi lại xới thêm trong đất làm tan hết những tảng đóng cục. Tất cả đất cục đều phải được xới cho tan nhuyễn.

Dần dần, Almanzo không còn huýt gió nổi vì quá đói. Hình như buổi trưa không bao giờ tới. Cậu tự hỏi cậu đã đi qua bao nhiêu dặm dài rồi. Vậy mà mặt trời giống như cứ đứng nguyên tại chỗ, những cái bóng chẳng hề thay đổi chút nào. Cậu cảm thấy đang đói lả đi.

Cuối cùng thì mặt trời cũng vươn lên thẳng đỉnh đầu và không còn chiếc bóng nào. Almanzo bừa thêm một đường nữa rồi một đường khác nữa. Sau hết, cậu nghe thấy tiếng tù và nổi lên từ xa tới gần.

Âm thanh báo giờ ăn từ chiếc tù và lớn bọc thiếc của má rõ ràng và vui vẻ.

Bess và Beauty dựng đứng hai tai, bước một cách hăng hái. Tới cuối đồng, hướng về phía ngôi nhà, chúng dừng lại. Almanzo cởi dây kéo thả chúng ra và bỏ chiếc bừa lại trên đồng. Cậu leo lên tấm lưng rộng của Beauty.

Cậu cưỡi ngựa về phía nhà máy bơm cho lũ ngựa uống nước. Cậu đưa chúng vào ngăn chuồng, tháo cương và lấy thức ăn cho chúng. Một người chủ ngựa giỏi luôn luôn săn sóc ngựa trước khi ăn hoặc nghỉ ngơi. Nhưng Almanzo rất vội.

Bữa ăn trưa hấp dẫn biết chừng nào! Và cậu sẽ ăn ngon biết bao! Ba chất đống lên đĩa của cậu rồi lại chất đống tiếp và má mỉm cười đưa thêm cho cậu hai chiếc bánh patê.

Cậu cảm thấy khá hơn khi trở lại làm việc. Nhưng buổi chiều có vẻ dài hơn buổi sáng nhiều. Cậu khá mệt khi về tới khu nhà kho lúc mặt trời lặn để bắt đầu lo công việc nhà. Mắt cậu như sụp xuống trong bữa ăn tối và ngay khi ăn xong, cậu liền leo lên cầu thang đi ngủ. Thật thoải mái được nằm dài trên chiếc giường mềm mại. Trước khi kịp kéo tấm chăn phủ lên tấm trải giường, cậu đã chìm vào giấc ngủ.

Như chỉ trong một phút, ánh sáng nến của má đã rọi trên cầu thang và má đang gọi. Một ngày khác đã bắt đầu.

Không có thì giờ để bỏ phí. Không có thì giờ để hoang phí vào nghỉ ngơi hoặc đùa giỡn. Nhịp sống của đất dồn tới như nước cuốn trong mùa xuân. Tất cả hạt mầm cây hoang cỏ dại, bụi rậm, dây leo đều cố chiếm ngự các cánh đồng. Mọi nông dân với chiếc bừa, chiếc cày, cây cuốc phải phấn đấu với chúng để gieo xuống cực nhanh những mầm giống tốt.

Almanzo là một chiến sĩ nhỏ trong trận đánh vĩ đại này. Từ sáng sớm tới tối mịt, cậu làm việc và ngủ từ tối đến sáng để lại trở dậy tiếp tục làm việc.

Cậu bừa cánh đồng khoai cho tới khi đất cục tơi mịn và mọi mầm cỏ hoang nhỏ nhất bị chết hẳn. Rồi cậu giúp Royal lấy khoai giống từ chiếc vại trong hầm chứa ra, cắt thành miếng với hai hoặc ba mắt trên mỗi miếng.

Khoai tây nở hoa và kết hạt, nhưng không ai biết mỗi một hạt giống sẽ cho thứ khoai nào. Tất cả cây khoai cùng loại đều được sinh ra từ một cây giống. Cây giống không phải hạt mà là một đoạn rễ cây. Những đoạn rễ cây được cắt ra, trồng xuống luôn cho nhiều khoai như hệt cây giống.

Mỗi cây giống có nhiều chấm nhỏ giống những hố mắt. Từ các mắt này, những chiếc rễ nhỏ sinh ra và cắm vào trong đất và những chiếc lá nhỏ vươn lên đón nắng. Những cánh lá sống bằng chính phần cây giống khi chúng mới nhú cho tới lúc đủ mạnh để nhận thức ăn từ dưới lòng đất và trong không khí.

Ba đang đánh luống trên đồng. Vật đánh luống là một khúc cây với một hành chốt gỗ cách khoảng ba bộ rưỡi. Một con ngựa kéo ngang khúc gỗ phía sau nó và những chiếc chốt vạch thành các luống nhỏ. Ba vạch theo chiều dọc và cả chiều ngang để các luống tạo thành những đường ô vuông nhỏ. Lúc đó, việc trồng cây bắt đầu.

Ba và Royal cầm cuốc, còn Alice và Almanzo mang những xô đầy cây giống. Almanzo đi trước Royal còn Alice đi trước ba dọc theo các hàng. Ở góc của mỗi ô vuông, nơi các luống giao nhau, Almanzo đặt một cây giống. Cậu phải đặt chính xác ở góc để giữ các hàng thật thẳng và có thể cày xới. Ba theo sau Alice để lấp những cây giống do cô đặt.

Công việc trồng khoai thật thích thú. Mùi thơm xông lên từ hương đất mới và những cánh đồng cỏ ba lá. Alice duyên dáng và nhí nhảnh với những lọn tóc bay trong gió và khung vành váy đung đưa. Ba luôn đùa giỡn và tất cả cũng trò chuyện trong lúc làm việc.

Almanzo và Alice cố đặt cây thật nhanh để tới cuối hàng sẽ có một phút ngắm những tổ chim hoặc đuổi một con thằn lằn vào vách đá. Nhưng ba và Royal không bao giờ cách xa ở phía sau. Ba luôn thúc:

- Làm dọc theo đó, con trai, bước theo ngay!

Thế là cả hai sấn và khi vượt lên trước đủ xa, Almanzo nhặt một cọng cỏ kẹp giữa mấy ngón tay cái huýt gió. Alice thử làm nhưng không thể làm được. Cô chỉ có thể huýt gió bằng cách dụm môi lại. Royal chọc cô:

Con gái huýt gió và gà mái gáy

Chuyện dữ dằn ắt sẽ đến ngay

Họ đi tới đi lui khắp cánh đồng trọn buổi sáng rồi trọn buổi chiều liền ba ngày. Lúc đó, khoai đã trồng xong.



Rồi ba gieo hạt. Ba gieo một vùng lúa mì để làm bột trắng và một vùng lúa mạch đen để làm bột mạch đen và một vùng yến mạch với đậu Canada để có thức ăn cho bò, ngựa trong mùa đông tới.

Trong lúc ba gieo hạt, Almanzo theo sau ba khắp đồng với Bess và Beauty, bừa lấp hạt trong đất. Almanzo chưa thể gieo hạt vì còn phải tập một thời gian dài trước khi rải được đều hạt. Việc này không dễ làm.

Một túi hạt nặng treo vào một dây da quàng trên vai trái ba. Khi bước đi, ba bốc một nắm hạt trong túi. Bằng một động tác đảo cánh tay vào uốn vòng cườm tay, ba cho những hạt nhỏ bay ra từ các ngón tay hoà nhịp với các bước đi của ba và khi ba gieo hạt xong, mỗi tấc đất trên đồng đều có hạt nằm đều rải rác, không chỗ nào quá nhiều, không chỗ nào quá ít.

Hạt quá nhỏ khó nhìn rõ trên đất, nhưng tài năng của người gieo hạt được nhận biết khi các hạt nảy mầm. Ba đã kể cho Almanzo nghe về một cậu bé biếng nhác, bất tài được cho ra đồng gieo hạt. Cậu bé này không muốn làm việc nên trút hết hạt giống ra khỏi bao rồi đi bơi. Không ai nhìn thấy cậu làm như thế. Sau đó, cậu bừa lấp hết cánh đồng và không ai biết rõ việc làm thực của cậu. Nhưng những hạt giống biết rõ và mặt đất cũng biết để nhắc nhở cho cậu khi chính cậu đã quên bằng việc làm tệ hại của mình. Toàn cánh đồng chỉ có cỏ dại.

Khi hạt được gieo xong, Almanzo và Alice lo trồng cà-rốt. Cả hai đeo trên vai những túi đầy hạt giống cà-rốt tròn, đỏ, nhỏ xíu, giống như những túi hạt giống lớn của ba. Ba đánh luống cà-rốt dọc cánh đồng với đồ đánh luống có răng chỉ cách nhau mười tám inch. Almanzo và Alice với những hạt giống cà-rốt đảo ngược xuôi dọc cánh đồng, dạng hai chân trên những luống nhỏ.

Lúc này, thời tiết ấm áp đến mức cả hai có thể đi bằng bàn chân trần. Những bàn chân trần đưa lại cảm giác thật dễ chịu trong không khí và trên mặt đất mềm. Cả hai rắc hạt cà-rốt vào luống rồi dùng bàn chân gạt đất phủ lên, ép cứng lại.

Almanzo có thể nhìn thấy bàn chân mình, nhưng Alice đương nhiên bị vành váy che khuất mắt. Vành váy của cô xoe tròn và cô phải đẩy lui về phía sau để cúi xuống rắc hạt vào đúng trong luồng.

Almanzo hỏi cô có phải không thích làm con trai không. Cô trả lời không, cô thích chứ. Rồi cô lại bảo đúng, cô không thích.

- Con trai không xinh bằng con gái và không được thắt các dây nơ.

Almanzo nói:

- Em khỏi cần mình phải xinh đẹp thế nào. Em cũng sẽ không đeo một thứ dây nơ nào hết.

- Được, chị thích làm bơ, thích khâu vá chăn mền. Rồi còn nấu nướng, thêu may và kéo tơ nữa. Con trai không làm nổi như thế. Thêm nữa, dù là con gái chị vẫn trồng khoai được, vẫn gieo hạt cà-rốt được và điều khiển ngựa như con trai vậy.

Almanzo nói:

- Chị đâu có huýt gió với một cọng cỏ được.

Tới cuối luống, cậu nhìn thấy mấy chiếc lá tần bì non quăn queo và hỏi Alice có biết khi nào sẽ trồng bắp không. Cô không biết và cậu nói cho nghe. Thời gian trồng bắp vào lúc những chiếc lá tần bì lớn ngang tai của lũ sóc.

Alice hỏi:

- Một con sóc lớn cỡ nào?

- Chỉ bằng một con sóc bình thường thôi.

- Được, những chiếc lá kia đã lớn bằng tai của một con sóc con. Vậy không phải đã tới lúc trồng bắp sao?

Almanzo khựng lại một phút không biết nghĩ gì. Rồi cậu nói:

- Một con sóc con không phải là một con sóc. Nó là một con vật bé xíu, một kitten.

- Nhưng nó vẫn đúng là một con sóc…

- Không phải. Nó là một kitten. Mèo con là kitten, cáo con là kitten, sóc con cũng là kitten. Một kitten không phải con mèo và một kitten cũng không phải là con sóc.

Alice kêu lên:

- Ôi.

Khi những cánh lá tần bì đủ lớn, Almanzo lại phụ trống bắp. Cánh đồng được đánh luống bằng đồ đánh luống khoai và ba với Royal, Almanzo cùng nhau trồng bắp.

Họ đeo các túi bắp giống quanh eo giống như đeo tạp dề và mang theo cuốc. Tại các góc của mỗi ô vuông, nơi các luống giao nhau, họ dùng cuốc xới đất lên và làm thành một hố cạn, bỏ vào đó hai hạt bắp, phủ đất lên rồi dập chặt xuống.

Ba và Royal làm rất nhanh. Bàn tay và lưỡi cuốc của họ luôn thực hiện các động tác giống nhau. Ba nhát khía nhanh và một nhát bổ xuống với cây cuốc, một bàn tay vươn ra và một động tác múc và hai cái vỗ của lưỡi cuốc thế là xong một gồ bắp trồng. Kế đó, họ bước dài thật nhanh lên trước và lập lại các động tác.

Phần Almanzo chưa từng trồng bắp trước đó. Cậu cầm cuốc không chắc lắm. Cậu lại phải nhảy hai bước mới tới điểm mà ba và Royal chỉ đi một bước vì chân cậu ngắn hơn. Ba và Royal luôn vượt lên trước và cậu không tài nào theo kịp. Một người phải phủ dứt luống cho cậu để cậu có thể bắt đầu trở lại. Cậu không thích thế. Nhưng cậu biết là cậu có thể trồng bắp nhanh như bất kì ai khi chân cậu dài hơn.

12 - NGƯỜI BÁN ĐỒ THIẾC

Một buổi tối sau khi mặt trời lặn, Almanzo thấy một con ngựa trắng kéo một cỗ xe lớn màu đỏ tươi xuất hiện trên đường và cậu la lên:



- Người bán đồ thiếc tới! Người bán đồ thiếc tới!

Alice chạy ra khỏi chuồng gà với chiếc tạp dề đầy trứng. Má và Eliza Jane bước ra khỏi nhà bếp. Royal tuôn ra khỏi nhà máy bơm. Và những con ngựa non thò đầu ra ngoài các ô cửa sổ ngăn chuồng hí lên với con ngựa trắng.

Nick Brown, người bán đồ thiếc, là một người mập mạp, vui nhộn, luôn kể đủ thứ chuyện và hát nhiều bài hát. Vào mùa xuân, ông đi dọc những con đường vùng quê đem những tin tức gần xa.

Cỗ xe của ông như một căn nhà nhỏ đu đưa trên những sợi dây da chắc chắn giữa bốn bánh xe cao lênh khênh. Mỗi bên sườn xe có một khung cửa và từ sau xe có một bửng nghiêng lên tựa chiếc đuôi chim được giữ tại chỗ bằng những sợi dây da ràng lên nóc mui xe. Trên mui xe có một hàng lan can bọc khắp xung quanh để trang trí và xe, bửng, bánh xe đều sơn màu đỏ tươi với những đường cuốn màu vàng rất đẹp. Trên cao phía trước, Nick Brown ngất ngưởng trên chiếc ghế màu đỏ phía trên mông của con ngựa trắng lực lưỡng.

Almanzo, Alice, Royal và cả Eliza Jane đều chờ sẵn khi cỗ xe ngừng gần bên cổng bếp và má đứng trong cửa mỉm cười. Má lên tiếng:

- Khoẻ chứ, ông Brown!

Ba nói vọng ra từ trong nhà kho:

- Tháo ngựa ra và vào nhà đi. Bữa tối sẵn sàng rồi. Đưa xe vào nhà xe đi, Nick, còn dư khối chỗ mà.

Almanzo tháo dây cho con ngựa to lớn, mượt bóng, dắt nó đi uống nước rồi đưa nó vào một ngăn chuồng, lấy cho nó hai suất lúa mạch và thật nhiều cỏ khô. Ông Brown cẩn thận vuốt chải lông cho nó và lau chùi nó bằng những tấm vải sạch. Ông đúng là một chủ ngựa giỏi. Sau đó, ông quan sát khắp trong kho và cho biết ý kiến. Ông nhìn say mê Star và Bright rồi khen ngời những con ngựa con của ba.

Ông nói với ba:

- Ông sẽ bán được giá những con ngựa sắp bốn tuổi này. Khắp vùng Saranac, các nhà buôn New York đang lùng kiếm ngựa kéo xe. Tuần vừa rồi, một người đã trả hai trăm đô la để mua một con không hơn chút xíu nào so với những con ngựa này.

Dĩ nhiên, Almanzo không được lên tiếng trong khi người lớn đang nói chuyện. Nhưng cậu lắng nghe. Cậu nghe không sót một lời nào của ông Brown. Và cậu biết thời gian tốt nhất sẽ đến sau bữa ăn tối.

Nick Brown có thể kể nhiều câu chuyện hấp dẫn và hát nhiều bài hát hơn bất kì người đàn ông nào. Chính ông đã nói thế và đó là sự thực.

Ông đã nói:

- Dạ, thưa ngài, tôi dám nói, không phải một mình tôi đương đầu với một người nào mà đương đầu với bất kể đám đông nào. Tôi sẽ kể từ chuyện này sang chuyện khác và hát từ bài này sang bài khác lâu tới chừng nào mà ngài còn dẫn người tới đấu với tôi và khi mà tất cả những người đó đã ngưng hết, tôi sẽ kể tiếp câu chuyện cuối cùng và hát bài hát cuối cùng.

Ba biết đó là sự thực. Ba đã từng nghe Nick Brown làm thế tại cửa hàng của ông Case ở Malone.

Thế là sau bữa ăn tối, cả nhà quây quần bên lò sưởi và ông Brown bắt đầu. Tới sau chín giờ tối trước khi mọi người lên giường, hai bên sườn Almanzo vẫn đau nhức vì cười.

Sau bữa ăn điểm tâm sáng hôm sau, ông Brown đóng con ngựa trắng vào xe, lái ra trước cổng nhà bếp và mở những khung cửa xe màu đỏ.

Tất cả các thứ trong xe đều làm bằng thiếc. Trên những giá dọc các vách xe là những bộ đồ nhôm sáng bóng, xô, chảo, thau, chảo hấp bánh ngọt, chảo nướng bánh patê, chảo nướng bánh mì và chảo xào nấu các món ăn. Phía trên cao lủng lẳng những chiếc ly, phễu múc, bình lọc, lưới lọc, lò hấp, xoong và vỉ lò. Còn có cả những chiếc sừng bịt thiếc, những chiếc còi thiếc, những chiếc đĩa đồ chơi và những cái kẹo bằng thiếc cộng thêm đủ loại hình những con vật nhỏ bằng thiếc được sơn bóng loáng.

Tự tay ông Brown làm tất cả những thứ đó trong suốt mùa đông và mỗi bộ phận đều được làm bằng thứ thiếc dày, chế ráp kĩ và hàn rất chắc chắn.

Má mang hết những túi vải lớn trên gác mái xuống và cuốn sạch tất cả những mảnh vải mà má để dành suốt nằm qua trong nền nhà mái vòm. Ông Brown xem xét những mảnh vải và len sạch, tốt trong lúc má xem xét các món đồ thiếc và hai bên bắt đầu thương lượng trao đổi. Cuối cùng, ông Brown nói:

- Được, thưa bà. Tôi sẽ bán cho bà những xoong đựng sữa và mấy chiếc xô, chiếc lưới lọc và món đồ vợt cùng với ba lò hấp nhưng chiếc chảo nấu thì không. Đây là món quà biếu cuối cùng của tôi.

Má nói một cách không nôn nóng:

- Tốt quá, ông Brown.

Má đã có được đúng thứ má muốn có. Almanzo đã biết má không cần chiếc chảo nấu. Má chỉ kéo nó ra để mặc cả thôi. Lúc này, ông Brown cũng biết điều đó. Ông nhìn má vừa ngạc nhiên vừa nể phục. Má tỏ ra là một người buôn bán sắc sảo. Má đã thắng được ông Brown. Nhưng ông ấy cũng hài lòng vì đã thu lại rất nhiều mảnh vải tốt khi đổi những món đồ thiếc của ông.

Ông gom vải và gói lại thành một kiện chất lên chiếc bửng phía sau xe. Chiếc bửng nghiêng và hàng lan can trên nóc xe được làm để chứa những kiện hàng vải mà ông gom được.

Rồi ông Brown xoa hai bàn tay vào nhau, nhìn quanh mỉm cười. Ông nói:

- Bây giờ thi tôi tự hỏi những nông dân trẻ trung này thích thứ gì!

Ông cho Eliza Jane sáu chảo hấp bánh nhỏ hình hột xoàn để hấp những chiếc bánh ngọt nhỏ và cho Alice sáu chiếc hình trái tim. Rồi ông cho Almanzo một chiếc sừng bịt thiếc sơn đỏ. Tất cả đều nói:

- Cảm ơn ông Brown!

Lúc này, ông Brown leo lên chỗ ngồi cao ngất ngưởng của mình và cầm lấy dây cương. Con ngựa trắng lực lưỡng háo hức bước tới sau khi đã được ăn no nê, được chải chuốt sạch sẽ và nghỉ ngơi khoẻ khoắn. Cỗ xe màu đỏ đi qua ngôi nhà, lắc lư lăn ra đường trong lúc ông Brown bắt đầu huýt gió.

Má đã có đủ đồ thiếc xài cho năm đó còn Almanzo có chiếc tù và kêu thật lớn và Nick Brown đang huýt gió trên cỗ xe di chuyển giữa hàng cây xanh và cánh đồng. Mùa xuân năm tới ông mới trở lại nhưng mọi người nhớ mãi những tin tức của ông và luôn luôn bật cười về những câu đùa giỡn của ông, còn Almanzo bước sau những con ngựa ngoài đồng, huýt gió theo những bài hát mà ông đã hát.