Cái Thời Chưa Mười Sáu Tuổi

Ngày xưa, bạn mong đến tết để “được” gì? Mừng tuổi? Mặc quần áo mới? Chơi pháo tét? Ăn bánh chưng, hay gì?

Tớ thì...ngày xưa mong đến tết để được....về quê!

Rất lạ phải không?

Vì mẹ “thoát li” nên xa quê. Quê mẹ ở “miền xuôi”, mẹ đi làm việc ở “cơ quan” miền núi, cách quê cả trăm cây số, nên tết là về quê ăn tết với ông bà.

Vẫn nhớ cái vụ đi xe ca để về quê thời đó. Chật như nêm. Chen chúc nhau. Ghế xe thì cứng, mỗi lần gặp ổ gà, xe nảy tung lên, mọi người dù đứng hay ngồi đều nghiêng ngả xô vào nhau. Đã thế, đường xá thời đó nào có như bây giờ! Chủ yếu là đá sỏi gồ ghề. Những cục đá, những ổ gà và đất bụi mù tung. Tớ thích nhất là được ngồi cạnh cửa sổ, ghé mắt qua ô cửa kính đã ố vàng, nhìn những vạt cây cỏ ven đường một màu xanh xám phủ bụi đường. Mỗi chuyến xe qua lại rạt sang một phía, phủ thêm một lớp bụi nữa.

Bến xe ngày tết đông đúc và nhộn nhịp vô cùng. Chủ yếu người tứ phương về quê ăn tết. Trên nóc xe ca nào là xe đạp, những cành đào, những cuộn lá dong và nhiều hàng hóa khác. Nếu trong xe, người chật như nêm, thì trên nóc xe là hàng hóa cồng kềnh ngất ngưởng. Vậy nên việc chờ mẹ lấy được xe đạp xuống cũng lâu ơi là lâu, tớ thì vừa phải trông hành lí, lại vừa đảm bảo mẹ luôn trong tầm mắt vì sợ bị lạc.

Lấy được xe xuống rồi, mẹ chất hành lí lên gác-ba-ga phía sau, dùng dây chun buộc chặt, tớ ngồi lên trên, tay giữ vai mẹ, cứ thế, mẹ đạp xe chở mình về.

Nhớ cái cảm giác về tới khúc đê, mùa đông giáp tết, rét cắt da cắt thịt, gió trên đê lồng lộng, mẹ gò lưng đạp, nón hất ngược ra sau. Tớ thì má lạnh ngắt, tay lạnh ngắt vì lạnh nhưng trong lòng đầy lo lắng. Lo vì thấy mẹ đã rất mệt, vì thấy trời đã bắt đầu sẩm tối. Cái cảm giác sợ lạc đường, sợ bóng tối.

Quê tớ ở vùng chiêm trũng thuần nông. Nhà cửa san sát nhau. Ngay ở đầu làng có một núi đá, mọi người trong làng đều dùng đá đó để làm nhà, làm bếp, xây ngõ, làm đường, làm những bờ tường đá. Trên những bờ tường đó được trồng xương rồng gai. Mùa tết, hoa xương rồng nở đỏ phía trên, rất đẹp. Khi tới đầu làng, trong cái nhá nhem tối ấy, thấy thấp thoáng bóng núi, là biết đã về đến quê rồi.

Ông bà ở chung với gia đình cậu mợ trong ngôi nhà gỗ 5 gian ngay giữa làng. Mấy ngày gần tết, ai cũng bận bịu . Tận tới 29, 30 bà và mẹ mới đi chợ huyện để mua đồ sắm tết. Ông gói giò, gói bánh chưng. Đêm 30 mình thức canh nồi bánh chưng cùng, lúc ông vớt bánh ra để ép cho thành khuôn, bao giờ ông cũng cho tớ “ăn nếm” trước một cái “đặc biệt” ông gói dành riêng cho tớ, cái nhỏ thôi, nhưng nhiều nhân và không ép khuôn. Bóc bánh ra ăn, vừa nóng hổi, vừa dẻo vừa mềm vừa thơm vừa ngậy. Đó cũng là loại bánh mà tớ luôn thấy ngon nhất trong tất cả những bánh mà tớ từng được ăn (bây giờ không bao giờ tìm lại được cảm giác ngon như hồi đó nữa).



Những ngày tết ở quê, trong kí ức vẫn là xác pháo đỏ ở sân gạch đỏ. Mùng một tết ra đường chơi, tiếng pháo tét bọn trẻ con nổ ngoài ngõ đì đoàng vui tai. Từng tốp gia đình đến nhà nhau chúc tết, mừng tuổi cho trẻ con. Tiền mừng tuổi chỉ là những đồng tiền lẻ 200, 500 đồng mang ý nghĩa tượng trưng. Ai cũng vui cười, ăn mặc chỉnh tề. Nhà nào thân quen hoặc anh em họ hàng thường mời nhau ở lại ăn cơm tết.

Bữa cơm tết ở quê tớ thường có những món gì?

Có giò tai gói kèm với mộc nhĩ. Khi ăn, cắt một khoanh nhỏ, rồi cắt chéo thành 6 phần, đặt lên đĩa sành chỉ to hơn khoanh giò chút xíu. Đĩa màu trắng đục in hoa văn xanh nhàn nhạt.

Có bánh chưng xanh. Có một bát dưa hành trắng nõn.

Có một tô miếng dong nấu với rau cần.

Có vài món khác nào đó mà tớ không nhớ hết được.

Tết, tớ thường theo bà đi chơi chúc tết nhà bà dì, nhà ông cậu hoặc ông chú ở ngõ trên, ngõ dưới, xa nhất là ở “làng bên”. Đến nhà ai cũng được mừng tuổi, và ai cũng thường khen tớ mau lớn, rồi hỏi thăm mẹ con về ăn tết được lâu không, khi nào thì lên cơ quan....

Sau này, khi ông bà mất, tớ lớn, xe cộ đi lại thuận tiện hơn, chuyện về quê ăn tết tớ lại ít nhớ.

Tới giờ, đã gần mười năm chưa được về lại quê để ăn thêm một cái tết nào. Dường như khi con người ta trưởng thành hơn, lại có cả trăm ngàn lí do để biện hộ, nào là bận công việc, nào là cái này, cái kia.... Đôi lúc lại ước có ngày được một lần đưa mẹ lại về - quê - ăn - tết như xưa...