Xuyên Qua Thi Khoa Cử

Phải biết rằng kỳ thi đại khảo lần này không chỉ đơn thuần là kiểm tra thuộc lòng hay chính tả như trước. Đề bài được chọn từ những đoạn trong *Học Viện* và *Luận Ngữ*, yêu cầu học trò đọc hiểu, phân tích ý nghĩa rồi viết luận giải. Đặc biệt, phần "đại đề" – phân tích ý tứ trong kinh sách – chiếm số điểm cao nhất.

Đây không còn là kiến thức vỡ lòng đơn giản nữa, mà đã tiệm cận với nội dung chính thống của kỳ thi khoa cử. *Học Viện* và *Luận Ngữ*, vốn là hai trong số *Tứ Thư Ngũ Kinh*, từ lâu đã được gọi là "Tất khảo thư" – sách bắt buộc trong thi cử.

Triệu phu tử cố tình đưa ra những đề bài này, một mặt để kiểm tra năng lực học trò, mặt khác cũng là để chuẩn bị cho kỳ thi Huyện Học tháng mười, giúp học trò làm quen với dạng đề và cách lý giải kinh nghĩa.

Kết quả lần này khiến cả lớp bất ngờ: người đứng thứ hai không phải An Tiểu Hà như mọi lần, mà lại là An Đại Hải!

Triệu phu tử nhận xét: “Lời giải thích của An Đại Hải tuy còn chút thiếu sót, nhưng so với những người khác thì vẫn nằm trong nhóm khá giỏi.”

An Đại Hải đứng ngây người, không dám tin vào tai mình. Cậu... cậu thực sự đạt hạng cao sao?! Dù phần đọc thuộc lòng còn thiếu sót, nhưng cậu lại đạt điểm cao ở bài luận giải trong phần đại đề.

An Đại Hải bối rối nói với Triệu phu tử: “Ta... ta chỉ là nghe Kỷ Nguyên nói về ý nghĩa trong bài khi cậu ấy học thuộc. Lúc làm bài thi, ta viết lại những gì mình nghĩ, chẳng ngờ lại đúng!”



Triệu phu tử vuốt râu, mỉm cười: “Tất nhiên là đúng. Trăm người đọc kinh, trăm người có cách hiểu riêng. Chỉ cần ngươi viết ra điều mình cảm nhận từ trong lòng, vậy là đúng rồi.”

Ngoài Kỷ Nguyên và An Đại Hải, những người khác đều làm bài rối tung, chẳng ra đâu vào đâu. An Tiểu Hà thậm chí còn bối rối đến mức không biết bắt đầu từ đâu. Đây là lần đầu tiên hắn gặp phải một đề bài kiểu này – không chỉ yêu cầu chép lại *Tứ Thư* mà còn phải dựa trên đề mục để tự mình lý giải, và bài viết không được ít hơn 300 chữ.

**"Viết thế nào bây giờ?"** – An Tiểu Hà vò đầu bứt tai. So với hắn, Kỷ Nguyên nhỏ hơn hai ba tuổi, vậy mà lại có thể viết ra một bài làm khiến Triệu phu tử hài lòng. Thậm chí, cậu còn được xếp hạng nhất!

Đề bài lần này trích từ một câu trong *Học Viện* – quyển sách được coi là căn bản trong tư tưởng đức trị và triết học. *Học Viện* từ lâu đã được mệnh danh là "Học vấn của bậc thánh nhân", cũng gọi là "Học vấn của bậc đại nhân". Chu Tử – một học giả nổi tiếng, từng khẳng định: **"Không đọc *Học Viện* thì không thể tính là học vấn chân chính."**

Ở thời cổ, "Học Viện" không mang nghĩa như bây giờ, mà ám chỉ việc học cơ bản nhất, tương đương với bậc tiểu học ngày nay. Theo cách hiểu của Kỷ Nguyên, *Học Viện* chính là quyển sách gối đầu giường mà bất kỳ đứa trẻ nào muốn học cũng phải thuộc lòng. Vì vậy, trước khi thi, cậu đã không chỉ học thuộc toàn bộ mà còn tranh thủ lúc chăn trâu, vừa ôn tập vừa giảng giải ý nghĩa các câu trong sách cho An Đại Hải nghe. Đây vừa là cách cậu thực hiện lời hứa với An Đại Hải, vừa là cách ôn lại bài học cho bản thân.

Không ngờ rằng, đề thi lần này lại rơi đúng vào phần cậu đã giảng.

Thực ra, đề bài mà Triệu phu tử đưa ra quả thật khá khó khăn đối với các học trò ở bậc học này. Ví dụ, đoạn văn trích trong đề: